Krampjes, tanden, oorpijn, je baby heeft het niet altijd makkelijk. Babyreflexologie zou dé oplossing zijn: kwaaltjes verhelpen door de voeten van je baby te masseren. Journalist Jeanine Hoekstra en dochter Nora proberen het uit.
Als ik net ben bevallen van mijn dochter Nora, hoor ik over voetreflexologie bij baby’s. Dat zou verlichting brengen bij allerlei babyongemakken en de band met je baby versterken. Omdat Nora’s oudere broer Sjors de eerste maanden van zijn leven veel gehuild heeft door krampjes en refluxklachten, ben ik meteen geïnteresseerd. Als er iets is wat ik kan doen om de eerste maanden deze keer gemakkelijker te maken, wil ik het graag proberen. Gigantische poepluier Ik neem contact op met voetreflexoloog Floor Tuinstra, die als eerste in Nederland cursussen babyreflexologie aanbiedt. Het zeven maanden oude zoontje van een vriendin bracht haar op het idee om voetreflexologie ook bij baby’s toe te passen. Hij had moeite met poepen, maar na een voetmassage van Floor produceerde hij binnen een half uur een gigantische poepluier en daarna had hij geen problemen meer met zijn ontlasting. Floor ging meer baby’s behandelen en merkte dat haar massages effect hadden. Ze ging op zoek naar meer informatie en vond een cursus in Groot-Brittannië, waar babyreflexologie al veel bekender bleek te zijn. Normaal gesproken organiseert Floor drie groepsbijeenkomsten om ouders de technieken van babyreflexologie bij te brengen, maar op verzoek krijg ik een spoedcursus van anderhalf uur. Nora heeft een perfecte timing: vlak voordat Floor binnenkomt heeft ze gedronken. Ze is wakker en tevreden, dus we kunnen direct beginnen. Eerst moet ik mijn handen warm wrijven en dan maak ik contact met Nora. Van Floor moet ik haar vragen of ik haar voetjes mag masseren. Prima, maar Nora is pas acht weken en kan nog niet praten, dus hoe merk ik dan of ze het oké vindt? Floor: “Soms gaan baby’s wild trappelen of ze beginnen te huilen. Dat is een teken dat ze er geen zin in hebben”. Nora kijkt rustig om zich heen terwijl ik haar voetjes beetpak, dus Floor concludeert dat ze het wel prima vindt. Gekriebel Babyreflexologie gaat er vanuit dat de voeten bestaan uit allerlei verschillende zones die in contact staan met andere delen van het lichaam, zoals het spijsverteringsstelsel, de oren of neus. Door een bepaald punt op de voeten te behandelen, zou je problemen met dat lichaamsdeel kunnen oplossen. Bij voetreflexologie voor volwassenen wordt er flink druk uitgeoefend op de verschillende zones van de voeten, maar bij baby’s is het een kwestie van zachtjes met je vingertoppen en duimen aanraken. Kietelt dat niet enorm, dat gekriebel onder die kleine voetjes? Volgens Floor vinden de meeste baby’s het juist een fijn gevoel en ontspannen ze ervan. “Als je denkt dat je baby kietelig aangelegd is, kun je iets meer druk uitoefenen, zodat het meer een massage is.” De voetenkaart voor baby’s is minder gedetailleerd dan die voor volwassenen. Ik leer dat je de hielen kunt behandelen om je baby rustiger te laten slapen en dat het gebied voor krampjes en obstipatie vlak onder het midden van de voet zit. En als er een tandje doorkomt, moet je de bovenkant van de teentjes aanraken. Ondanks de voetenkaart vind ik het behoorlijk lastig om de goede plek te vinden. Mijn vingers lijken enorm groot op die minibabyvoetjes. Kan ik niet per ongeluk een verkeerd drukpunt raken en daardoor het verkeerde lichaamsgebied stimuleren? Floor stelt me gerust. Ze vergelijkt het met lopen over een kiezelsteentje: daardoor wordt ook niet ineens van alles in je lichaam geactiveerd. Om de massage wat makkelijker te maken kun je olie gebruiken. “Het liefst een ongeparfumeerde olie, zoals zonnebloemolie. Babyreflexologie is namelijk ook een manier om de band tussen ouder en kind te bevorderen. Geur speelt daarbij een belangrijke rol en massageolie met een luchtje verstoort dat proces,” legt Floor uit. Een voordeel van babyreflexologie is volgens Floor dat je het gemakkelijk tussendoor kunt doen: “Die kleine voetjes heb je gauw te pakken en een massage duurt maar even, dus zelfs in de rij in de supermarkt kun je het inzetten om je baby tot rust te laten komen”. Dat is ook de ervaring van Hilary, moeder van Vera en Dominique (1), die de cursus bij Floor volgde toen haar baby’s een half jaar oud waren. “Soms pak ik de voetjes van mijn kinderen tijdens een voeding of bij het voorlezen. Vooral als ze overprikkeld zijn of tandjespijn hebben, kan ik ze op zo’n moment gemakkelijk tot rust brengen.” Landkaartjes Als ik een paar dagen later zelf een poging waag blijkt het nog niet zo eenvoudig. De dag ervoor heeft Nora haar eerste prikjes gehad en ze is een beetje van slag. Zo van slag dat ze helemaal geen zin heeft in een voetenmassage: ze begint heel hard te huilen. Ik besluit haar gauw te troosten en het later nog eens te proberen. Dat adviseert Floor trouwens ook: “Ga niet door met masseren als je baby laat merken dat hij er geen zin in heeft. Als hij gaat huilen kun je hem het beste gewoon oppakken en troosten en het nog eens proberen als hij weer rustig is”. Ik heb van Floor een map gekregen met daarin de verschillende oefeningen van twee tot vijf minuten. Zo is er bijvoorbeeld een massage om je baby tot rust te brengen en een die ik kan toepassen als Nora verkouden is. Op een soort van ‘landkaartjes’ staan met kleuren en symbolen de verschillende zones aangegeven. De eerste paar keren is het flink heen en weer bladeren tussen de verschillende kaartjes en instructies, maar na een paar dagen heb ik de oefeningen aardig in mijn hoofd zitten. Ik blijf het alleen lastig vinden om de juiste punten te pakken te krijgen, want net als ik mijn vinger op de goede plek heb, beweegt Nora haar voet en ben ik het punt weer kwijt. Voetzones op babyvoetjes – dienen niet ter vervanging van de cursus. Multi-inzetbaar Er bestaat geen wetenschappelijk bewijs voor dat babyreflexologie werkt, maar ouders die het gebruiken merken wel degelijk resultaat. Hilary en haar man passen de voetreflexologie inmiddels dagelijks toe. “Het is onderdeel geworden van ons bedritueel: elke avond voor het slapen gaan nemen we ieder een kind op schoot en masseren we hun voetjes. We merken dat ze daardoor tot rust komen en makkelijker gaan slapen. Inmiddels is het zelfs zo dat ze al ontspannen zodra we hun voeten aanraken.” Hilary masseert de voetjes van haar tweeling ook als ze pijn hebben van doorkomende tanden. “Na een massage lijken ze relaxter en gaan ze niet meer zo obsessief op zoek om iets om op te bijten om de pijn te verzachten.” Ook cursist Mariëlle is enthousiast over de technieken die ze van Floor heeft geleerd. Ze volgde de cursus samen met haar vader, die een dag per week op haar zoon Siem (9 maanden) past. De eerste effecten merkte ze al tijdens het volgen van de cursus: “Siem had last van een beginnend ontstoken oogje en Floor pakte toen even het gebied dat daarmee in contact staat. De dag erna leek het erger te zijn geworden, maar het zorgde er juist voor dat het sneller over ging dan normaal. Weer een dag later was er niets meer van te zien”. Mariëlle gebruikt de voetmassages ook om Siem beter te laten slapen. “Als ik de gebieden op zijn voetjes behandel die met slapen en geruststelling te maken hebben, slaapt hij duidelijk beter.” Volgens Floor zijn de voeten zo geschikt voor een behandeling omdat daarin geen trauma’s worden opgeslagen. Dat vind ik in eerste instantie wat vaag klinken, maar Floor legt uit: “Door een heftige gebeurtenis, zoals een vacuümbevalling of een val van een commode, slaan baby’s spanning op in hun lichaam. Ze vinden het dan niet fijn om op een bepaalde plek, bijvoorbeeld hun hoofd, te worden aangeraakt. Met de voetjes heb je dat probleem niet”. Floor haast zich wel te zeggen dat je geen medische problemen moet proberen op te lossen met reflexologie. ‘Het is bedoeld om verlichting te geven bij veelvoorkomende kleine ongemakken. Denk aan krampjes, reflux, obstipatie, oorpijn of pijn bij doorkomende tandjes. Voor het behandelen van medische problemen bij je baby is reflexologie niet geschikt, ga in zo’n geval naar een dokter.’ Oxytocineboost Op die eerste keer na vindt Nora mijn voetmassages reuze gezellig. Ze maakt veel oogcontact terwijl ik met haar voeten bezig ben en produceert een heleboel schattige lachjes. Waarschijnlijk vindt ze de aanrakingen fijn, maar mijn tweede ís ook gewoon een heel tevreden baby. Ik vraag me dan ook af op wat voor manier ik babyreflexologie het beste kan inzetten. Krampjes heeft ze nooit, ze slaapt makkelijk en sinds mijn borsten niet meer overlopen van de melk heeft ze ook geen last meer van refluxklachten. Ik gebruik dus vooral de ontspanningsoefeningen en niet de behandelingen voor specifieke lichaamsdelen. `Geen probleem,’ vindt Floor. ‘Een van de doelen van babyreflexologie is de band tussen ouder en kind versterken.’ Doordat je de voeten van Nora masseert, maakt zij (en jij ook!) het hormoon oxytocine aan. Oxytocine wordt ook wel het knuffel- of gelukshormoon genoemd: het helpt bij de hechting tussen ouder en kind. Ook is het goed voor Nora’s hersenontwikkeling: kinderen die van kleins af aan veel oxytocine aanmaken, maken ook op latere leeftijd meer oxytocine aan als ze aangeraakt worden en dat helpt ze beter met stress omgaan. Dit is waarvoor ik babyreflexologie vooral inzet. De massages zijn een momentje van exclusieve aandacht voor elkaar, want met een drukke peuter in huis schiet dat er soms bij in. Maar dan wordt Nora flink verkouden en doordat ze amper meer door haar neus kan ademen hebben we een paar behoorlijk onrustige nachten. Ik herinner me dat er een oefening is die het neusje behandelt en ga ermee aan de slag. Of het nu toeval is of door de massage komt, maar de volgende dag is haar neus weer vrij. Bij Nora heeft babyreflexologie nog geen wonderen verricht, maar ik bewaar Floors cursusmap voor het moment dat de eerste tandjes doorkomen. Het is een fijn idee om bij een kwaaltje iets te kunnen proberen zonder een of ander middel of medicijn toe te moeten dienen. En tot dat eerste tandje zich aandient, blijven Nora en ik gewoon genieten van de ontspanningsmassages.
Een artikel uit de Ouders van Nu, editie nummer 3 van 2015 (18 februari) geschreven voor Jeanine Hoekstra.